Kinh tế tập thể ở nước ta hiện nay là thành phần kinh tế có hình thức đa dạng (tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã…) với nòng cốt là hợp tác xã phát triển dựa trên sở hữu riêng của thành viên và sở hữu chung của tập thể. Đây là thành phần kinh tế có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cải thiện và nâng cao đời sống mọi mặt cho người lao động, góp phần làm giảm sự phân hóa giàu nghèo, bất bình đẳng trong xã hội bởi kinh tế tập thể tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc các thành viên cùng góp vốn, góp tài sản, góp sức trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, kinh tế tập thể còn có ý nghĩa rất quan trọng bởi chính sự liên kết, hợp tác thông qua các mô hình hợp tác xã, liên minh hợp tác xã đã dẫn đến sự ra đời của các khu sản xuất tập trung, các vùng nguyên liệu, cánh đồng mẫu lớn và các chuỗi liên kết sản xuất… tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng thành tựu khoa học-công nghệ hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, chế biến sản phẩm, từ đó nâng cao số lượng, chất lượng hàng hóa, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.Điều này giúp khắc phục những khó khăn, hạn chế, thiếu sót mà mô hình kinh tế hộ nhỏ, lẻ gặp phải, qua đó góp phần cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh nông sản; bảo vệ môi trường, sinh thái; nâng cao thu nhập cho người dân ở khu vực nông thôn theo tinh thần của Quyết định số 255/QĐ-TTg về việc phê duyệt Kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 25/2/2021.

Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của kinh tế tập thể, thời kỳ đổi mới Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách để phát triển thành phần kinh tế này, điển hình như: Ngày 18/3/2002, Hội nghị Trung ương 5 khóa IX của Đảng đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể; Luật Hợp tác xã năm 2012,… đã tạo ra hành lang pháp lý chặt chẽ, minh bạch, tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của hợp tác xã-nòng cốt của kinh tế tập thể. Ngày 16/6/2022, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Trong Nghị quyết số 20 nhấn mạnh: “Kinh tế tập thể là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tập thể là xu thế tất yếu trong bối cảnh hội nhập quốc tế, phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; xuất phát từ nhu cầu thiết thực, bảo vệ lợi ích và tạo điều kiện cho thành viên sản xuất, kinh doanh hiệu quả, phát triển bền vững”.

Các thành viên Hợp tác xã bưởi Núi Bé (xã Nam Phương Tiến) trao đổi kinh nghiệm trong quá trình trồng bưởi Diễn

Nhờ chủ trương, chính sách đúng đắn cùng sự chỉ đạo kịp thời của Đảng và Nhà nước, trong những năm qua, kinh tế tập thể của huyện Chương Mỹ đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nhiều mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã hoạt động hiệu quả xuất hiện và ngày càng được nhân rộng đã mang lại nhiều lợi ích cho các thành viên, người lao động, đóng góp không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội, hiện thực hóa chủ trương xóa đói, giảm nghèo đồng thời góp phần vào đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế nhất là kinh tế nông nghiệp hướng đến kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, bảo đảm sự phát triển bền vững.

Qua rà soát, hiện nay toàn huyện Chương Mỹ có tổng số 104 hợp tác xã được thành lập. Trong số đó có 72 hợp tác xã nông nghiệp, 16 hợp tác xã công nghiệp, 05 hợp tác xã thương mại dịch vụ, 04 hợp tác xã vận tải, 01 hợp tác xã điện lực và 6 hợp tác xã tín dụng. Đến nay, số hợp tác xã hoạt động hiệu quả là 56 hợp tác xã, đạt 70%. Số thành viên hợp tác xã là 25.711 thành viên, lao động thường xuyên của hợp tác xã là 1.340 lao động. Cán bộ quản lý hợp tác xã là 574 người, trong đó: 179 người có trình độ trung cấp, sơ cấp; 119 người có trình độ đại học, cao đẳng; số còn lại được đào tạo bồi dưỡng các khóa chuyên môn ngắn hạn. Doanh thu bình quân/hợp tác xã là 2.716 triệu đồng; lãi bình quân là 50 triệu đồng/1 HTX/năm; thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong hợp tác xã là 4 triệu đồng/tháng.

Trong 10 tháng đầu năm 2023, huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn các hợp tác xã tổ chức Đại hội thường niên, Đại hội hết nhiệm kỳ; Xây dựng kế hoạch củng cố, kiện toàn HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, Hợp tác xã năm 2024. Cùng với đó, UBND huyện đã phối hợp với Chi cục Phát triển nông thôn tổ chức hỗ trợ củng cố cho 04 Hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn (Hữu Văn, Phú Nghĩa, Văn Võ, Phụng Châu); Tổ chức tập huấn cho các chủ trang trại và Ban quản trị các Hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện…

Để nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, ngày 21/4/2023, Huyện ủy  Chương Mỹ đã ban hành Kế hoạch số 148-KH/HU thực hiện Chương trình hành động số 20-CTr/TU ngày 02/02/2022 của Thành ủy Hà Nội về “thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng khó XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể trong giai đoạn mới” trên địa bàn huyện.

Hàng năm, các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Chương Mỹ tổ chức Đại hội thường niên

Cụ thể hóa các nội dung, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm tại Kế hoạch số 148-KH/HU ngày 21/4/2023 của Huyện ủy Chương Mỹ thực hiện Chương trình hành động số 20-CTr/TU, ngày 02/02/2023 của Thành ủy Hà Nội về “thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới”, trên địa bàn huyện Chương Mỹ, UBND huyện đã ban hành Kế hoạch thực hiện bằng các nhiệm vụ, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể. Thông qua đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền cơ sở, các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể nhân dân nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Quán triệt, nâng cao nhận thức về vị trí vai trò của kinh tế tập thể trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và đặc điểm, tình hình thực tiễn của huyện. Củng cố, đổi mới và nâng cao hiệu quả các tổ chức kinh tế tập thể hiện nay và phát triển KTTT ứng dụng công nghệ cao, xây dựng các mô hình hợp tác xã (HTX) kiểu mới hiệu quả, phát triển các loại hình kinh tế tập thể (KTTT) phù hợp với điều kiện cụ thể của huyện; thực hiện tốt chính sách ưu tiên hỗ trợ các tổ chức KTTT trong các ngành, lĩnh vực.

Mục tiêu tổng quát được huyện đề ra đó là: Tập trung củng cố tổ chức, đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của các HTX, đẩy mạnh liên kết dựa trên quan hệ lợi ích, áp dụng phương thức quản lý mới hiệu quả, trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc tự nguyện cùng có lợi. Đồng thời, nhân rộng các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả, thu hút ngày càng nhiều nông dân, hộ gia đình, cá nhân và tổ chức tham gia. Nâng cao chất lượng hoạt động của HTX, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho thành viên và người lao động; mở rộng các hình thức liên doanh, liên kết với các loại hình kinh tế khác.  Phát triển KTTT gắn với ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuỵển đổi số; khuyến khích HTX lựa chọn phương thức chuyển đổi số phù hợp. Đề xuất triển khai có hiệu quả các cơ chế chính sách khuyến khích nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong phát triển KTTT.

Về mục tiêu cụ thể, huyện phấn đấu đến năm 2025 có hơn 108 HTX; trong đó thành lập mới từ 08 HTX; 100% số HTX, Quỹ tín dụng nhân dân, Liên hiệp HTX hoạt động theo quy định của Luật HTX; Củng cố từ 18 HTX trở lên; Số HTX hoạt động loại tốt, khá chiếm từ 60% trở lên; Hoàn thiện và nhân rộng từ 06 mô hình HTX kiểu mới hiệu quả trở lên; Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX tốt nghiệp cao đẳng, đại học đạt 25% trở lên; Tỷ lệ Giám đốc HTX được đào tạo sơ cấp nghề giám đốc đạt 40 % trở lên. Phấn đấu có 05 mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, có sản phẩm gắn với chuỗi giá trị, phát triển bền vững. Tăng cường liên kết theo chuỗi giá trị giữa doanh nghiệp và HTX nông nghiệp, phấn đấu có khoảng 50% HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp, tổ chức kinh tế theo chuỗi giá trị. Xử lý dứt điểm các HTX đã ngừng hoạt động và các HTX chưa chuyển đổi, tổ chức lại theo Luật HTX. Huyện cũng đề ra mục tiêu cụ thể phát triển kinh tế tập thể đến năm 2030 và mục tiêu đến năm 2045. Đồng thời triển khai các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể nhằm thực hiện các mục tiêu đề ra.

UBND huyện chỉ đạo các phòng, ban, ngành đoàn thể huyện, UBND các xã, thị trấn tuyên truyền, phổ biến, tổ chức học tập Kế hoạch số 148/KH-UBND ngày 21/4/2023 của Huyện ủy và Chương trình số 20-CTr/TU cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và các tầng lớp nhân dân đảm bảo thống nhất nhận thức đúng, đầy đủ về phát triển KTTT là yêu cầu và xu thế tất yếu trong phát triển kinh tế hiện nay, đặc biệt ở vùng nông thôn, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội về quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới.

Triển khai kịp thời, đầy đủ và thực hiện có hiệu quả về chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước để triển khai thực hiện các cơ chế khuyến khích, hỗ trợ phát triển KTTT, cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Trung ương, Thành phố về hỗ trợ phát triển KTTT. Xây dựng, phê duyệt và tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển KTTT, HTX theo quy định. Tập trung nguồn lực, phù hợp với yêu cầu phát triển của KTTT và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của huyện trong từng thời kỳ

Phát huy tinh thần dân chủ, tự nguyện, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của thành viên trong các tổ chức KTTT; kết hợp động lực kinh tế với động lực tinh thần, khơi dậy phong trào quần chúng nhân dân tham gia phát triển KTTT. Khuyến khích mở rộng thành viên, đa dạng hoá các loại thành viên trong tổ chức KTTT tùy theo nhu cầu, khả năng đóng góp và mức độ tham gia. Xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch hỗ trợ, nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX; thực hiện củng cố, kiện toàn các HTX nông nghiệp; phát triển HTX nông nghiệp gắn với chuỗi giá trị; tổ chức lại, hợp nhất, sáp nhập các HTX để nâng cao hiệu quả hoạt động. Khuyến khích việc tăng vốn góp và vốn huy động từ thành viên để tăng nguồn vốn hoạt động, tăng vốn đầu tư phát triển, tăng tài sản và quỹ của tổ chức KTTT; khuyến khích liên kết kinh tế giữa các tổ chức KTTT hoạt động trong cùng ngành; tăng cường liên kết giữa tổ chức KTTT với các tổ chức thuộc thành phần kinh tế khác, đặc biệt là liên kết với doanh nghiệp nhà nước. Thường xuyên thực hiện lựa chọn và nhân rộng các mô hình HTX trong các ngành, lĩnh vực, các mô hình HTX kiểu mới hiệu quả.

Tập trung rà soát, củng cố, sắp xếp lại các HTX hoạt động không hiệu quả; xử lý dứt điểm các HTX ngừng hoạt động, chờ giải thể và các HTX chưa chuyển đổi, tổ chức lại theo quy định của pháp luật; củng cố nâng cao hiệu quả hoạt động các Quỹ tín dụng nhân dân. Tăng cường sự phối hợp của các Phòng, ban, ngành huyện, UBND các xã, thị trấn và các đơn vị liên quan trong việc triển khai các hoạt động đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức KTTT. Tạo điều kiện cho các HTX tham gia các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng đối với KTTT; đồng thời, xác định rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền, đơn vị, cá nhân có liên quan trong việc chỉ đạo phát triển KTTT, HTX; tập trung quyết liệt hơn trong tổ chức quán triệt, phổ biến các văn bản của Trung ương và Thành phố về phát triển KTTT, HTX trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận, sự nhận thức đúng đắn về bản chất, vị trí, vai trò của KTTT và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về KTTT, HTX.  

Xây dựng kế hoạch phát triển KTTT, HTX hàng năm và từng giai đoạn. Trong đó xác định rõ các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ phát triển KTTT, tổ chức thực hiện các kế hoạch đảm bảo có hiệu quả, hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ do Thành phố giao. Tăng cường quản lý nhà nước đối với KTTT tập trung, thống nhất, xuyên suốt trong chỉ đạo điều hành từ cấp huyện đến cấp xã. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý có chuyên môn, nghiệp vụ, được đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về KTTT, có tư tưởng chính trị vững vàng, có năng lực xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả pháp luật, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch để KTTT phát triển lành mạnh, đúng định hướng. Chủ động theo dõi, nắm bắt tình hình thực tế hoạt động của các tổ chức KTTT để tham mưu, đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của các tổ chức KTTT. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý, từng bước xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về KTTT. Thực hiện công tác kiểm tra việc chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển KTTT, HTX kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm hành vi vi phạm.

Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp chỉ đạo các tổ chức, đoàn thể cấp dưới phát huy vai trò tham gia xây dựng và phát triển KTTT, HTX của huyện; Chỉ đạo tuyên truyền, vận động để hội viên, đoàn viên và nhân dân nắm chắc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của Thành phố về KTTT, HTX; phối hợp tổ chức vận động, phát triển các loại hình KTTT, HTX; phát động những phong trào thi đua, xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX trong tổ chức hội, đoàn thể; tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý; tham gia giám sát, phản biện xã hội trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ của nhà nước đối với KTTT, HTX.

Kim Thoa