Tội phạm vị thành niên không chỉ có dấu hiệu gia tăng về số lượng mà mức độ, thủ đoạn phạm tội cũng diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi; độ tuổi phạm tội ngày càng trẻ hóa, hành vi ngày càng manh động.

Trước đây, trẻ vị thành niên chủ yếu vi phạm các tội danh như: trộm cắp, gây rối trật tự công cộng,… Hiện nay, các hành vi phạm tội đang chiều hướng ngày càng nghiêm trọng hơn với các tội danh như cướp tài sản, giết người, buôn bán, sử dụng ma túy... Bên cạnh đó loại hình tội phạm công nghệ cao, xâm phạm an ninh quốc gia cũng đã xuất hiện nhiều đối tượng phạm tội là người dưới 18 tuổi.

Đáng nói, có những trường hợp phạm tội không đơn thuần xuất phát từ sự bồng bột, thiếu hiểu biết mà có sự cấu kết, tính toán, lên kế hoạch bài bản, mục đích, mưu đồ phạm tội rõ ràng, hành vi thâm độc, vô nhân tính. Nguy hiểm hơn, một số đối tượng coi những hành vi phạm pháp này là "chiến tích" của bản thân, ngang nhiên đăng tải để khoe khoang trên mạng xã hội, thách thức pháp luật.

Tội phạm ngày càng trẻ hóa không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tương lai mỗi cá nhân, sự ổn định của các gia đình mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng, tài sản của những người xung quanh, gây bất an trong xã hội và tác động tiêu cực đến cộng đồng.

Chưa kể, khi loại tội phạm này gia tăng, diễn biến phức tạp, khó kiểm soát sẽ nguy cơ, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển lành mạnh của môi trường xã hội, thậm chí có thể là nguyên nhân lôi kéo nhiều người trẻ phạm tội. Tỷ lệ người phạm tội dưới 18 tuổi có dấu hiệu gia tăng cũng phần nào cho thấy sự suy giảm mối liên kết giữa các thành viên trong một số gia đình và sự sa sút về đạo đức lối sống của không ít người trẻ.

Thời gian gần đây, trên địa bàn Thành phố Hà Nội nói chung và địa bàn huyện Chương Mỹ nói riêng nổi lên tình trạng thanh, thiếu niên thường tụ tập thành các nhóm thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật Gây rối trật tự công cộng. Khi thực hiện hành vi mang theo nhiều hung khí  như dao, kiếm, tuýp sắt gắn dao bầu... gây mất an ninh trật tự.

Tính từ tháng 4/2023 đến nay, trên địa bàn huyện Chương Mỹ xảy ra 08 vụ “Cố ý gây thương tích” và tội “Gây rối trật tự công cộng”, đối tượng là trẻ vị thành niên. Trong số 137 đối tượng gây án thì có tới 107 đối tượng có độ tuổi từ 14 đến dưới 18 tuổi.

Điển hình gần đây nhất là vụ trọng án “Giết người”, “Gây rối trật tự công cộng” xảy ra ngày 08/3/2024 tại thôn Phượng Nghĩa, xã Phụng Châu. Hậu quả dẫn đến một thanh niên bị chấn thương sọ não đã tử vong và 02 thanh niên bị thương nặng. Nhiều đối tượng khi tham gia gây án mới 15, 16 tuổi. Hiện vụ việc đang được điều tra củng cố hồ sơ, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Các đối tượng bị bắt giữ trong vụ gây rối trật tự công cộng ngày 16/4/2023

Vụ “Gây rối trật tự công cộng” xảy ra ngày 16/4/2023, xuất phát từ mâu thuẫn giữa Lê Văn Tú, SN 2006, trú tại xã Ngọc Hòa và Nguyễn Đình Khôi, SN 2003, trú tại xã Tiên Phương với nhóm đối tượng Vũ Hải Luân, SN 2006, trú tại thị trấn Chúc Sơn, Hoàng Văn Tiến, SN 2004, trú tại xã Phú Nghĩa nên hai bên đã thách thức, hẹn gặp nhau để “nói chuyện”. Hai nhóm đã tập hợp thêm nhiều đối tượng khác dùng phóng lợn, lưỡi dao nhọn, bom xăng tự chế, vỏ chai bia gây gổ đánh nhau, đập phá xe máy. 20 bị can liên quan trong vụ án này đã bị khởi tố, trong đó bị can ít tuổi nhất là 16 tuổi. Hình phạt cao nhất được công bố tại tòa cho đối tượng Nguyễn Đình Khôi là 45 tháng tù.

Liên tiếp các ngày từ 25/7/2023 đến 29/7/2023 xảy ra vụ đua xe, gây rối trật tự công. Cầm đầu nhóm đua xe là Nguyễn Đình Hào (sinh năm 2008). Nhóm này hẹn nhau tập trung tại thị trấn Chúc Sơn để di chuyển trên tuyến đường quốc lộ 6 bằng xe máy, vít ga, chạy với tốc độ cao, lạng lách, đánh võng, bấm còi liên tục, rú ga, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông. Sau khi điều tra, làm rõ, Công an huyện đã ra quyết định khởi tố 12 bị can. 48 tháng tù là hình phạt cao nhất mà Tòa đã tuyên án cho 1 đối tượng trong nhóm này.  

Bắt giữ các đối tượng trong vụ gây rối trật tự công cộng ngày 29/7/2023

Ngày 30/7/2023, lực lượng CSGT Công an huyện tiếp tục phối hợp với các lực lượng chức năng tiến hành tuần tra trên tuyến đường Quốc lộ 6 phát hiện được một số đối tượng có hành vi lạng lách đánh võng, nẹt pô, quẹt chân chống xuống đường làm tóe lửa gây mất an ninh trật tự, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông. Trong số bị cáo bị Tòa truy tố trong vụ án này chỉ có Nguyễn Mạnh Phong khi phạm tội đã trên 18 tuổi, các bị cáo còn lại thời điểm phạm tội mới từ 16 đến dưới 18 tuổi.

21 đối tượng trong vụ gây rối trật tự công cộng ngày 23/11/2023 bị Công an huyện Chương Mỹ triệu tập

Còn vụ “Gây rối trật tự công cộng” ngày 23/12/2023, ngay khi tiếp nhận nguồn tin nhóm thanh thiếu niên, điều khiển xe mô tô, mang theo nhiều hung khí nguy hiểm như Dao gắn tuýt sắt, vỏ chai bia…, với hành động manh động, liều lĩnh, Công an huyện Chương Mỹ đã khẩn trương chỉ đạo lực lượng tập trung các biện pháp nghiệp vụ ngăn chặn. Qua xác minh, làm rõ vụ việc, Đội cảnh sát hình sự Công an huyện đã tiến hành triệu tập 21 đối tượng, đồng thời thu giữ 03 xe mô tô; 14 tuýp sắt có hàn dao nhọn; 04 tuýp sắt; 02 kiếm; nhiều vỏ chai bia các loại; 01 máy hàn kim loại dùng để chế hung khí.

Qua các vụ việc trên cho thấy, trẻ hóa tội phạm là một tình trạng đáng báo động, đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm trong công tác chăm sóc, giáo dục và quản lý trẻ vị thành niên.

Đại úy Lê Anh Kiên – Phó đội trưởng Đội hình sự Công an huyện Chương Mỹ cho biết: Từ thực tế các vụ gây rối trật tự công cộng xảy ra trong thời gian vừa qua trên địa bàn huyện, các đối tượng chủ yếu là thanh thiếu niên có độ tuổi từ 15 đến 18 tuổi với hành động liều lĩnh, mang theo hung khí nguy hiểm gây rối trật tự công cộng, thậm chí có vụ làm chết người.

Cô Nguyễn Thị Thắm – Người dân sinh sống tại Tổ dân phố Bắc Sơn, thị trấn Chúc Sơn bày tỏ: khoảng 10 giờ đêm là thấy các cháu thanh thiếu niên đua xe, chạy tốc độ cao trên đường Quốc lộ 6, hò hét, đánh võng ảnh hưởng đến người tham gia giao thông, làm mất an ninh trật tự.

Nhìn từ góc độ tâm lý, thanh thiếu niên là độ tuổi phát triển nhanh chóng về thể chất nhưng về tâm sinh lý thường có những bất ổn, nổi loạn, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc, dễ thực hiện những hành vi mang tính bộc phát.

Cùng đó sự quan tâm, giáo dục con cái của các bậc phụ huynh chưa thật sự được chú trọng. Mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường còn lỏng lẻo, chưa thường xuyên liên tục, dẫn đến con bỏ học, chơi bời hư hỏng mà bố mẹ không biết. Do môi trường xã hội làm ảnh hướng đến quá trình hình thành, phát triển nhân cách mà trẻ mới lớn rất dễ học hỏi, làm theo.

Do đó, để nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên, giảm tình trạng thanh niên vi phạm pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên đòi hỏi sự quan tâm, của tất cả các cấp, các ngành, đoàn thể và toàn xã hội.

Ngăn chặn nguy cơ và hạn chế sự gia tăng của tội phạm vị thành niên là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng, ban, ngành đoàn thể, cũng như là trách nhiệm của toàn xã hội. Sự thấu hiểu, quan tâm, đồng hành kịp thời của gia đình là giải pháp hiệu quả nhất giúp các em phát triển lành mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần, hình thành những phẩm chất tốt đẹp, rèn luyện, tu dưỡng bản thân trở thành những công dân có ích. Cha mẹ phải là người tạo ra "vắc-xin miễn dịch" cho con bằng chính tình yêu thương, trách nhiệm và phương pháp giáo dục đúng cách.

Bên cạnh đó, các nhà trường cùng với việc giáo dục kiến thức, cần tăng thời lượng, chất lượng đào tạo kỹ năng sống; phối hợp các cơ quan chức năng tuyên truyền, phổ biến pháp luật giúp các em trong độ tuổi vị thành niên hiểu rõ hơn về thủ đoạn phạm tội, nguyên nhân phát sinh tội phạm, từ đó xây dựng cho mình ý thức phòng ngừa cũng như hình thành các kỹ năng cần thiết để biết cách phòng, chống tội phạm. Chỉ khi các em hiểu biết pháp luật, nhận thức được tính chất, mức độ nguy hiểm, hậu quả của hành vi phạm tội thì mới có thể tạo sự chuyển biến tích cực trong hành động của bản thân.

Vũ Liên