Tâm sự với phóng viên, ông Khá cho biết: "Nghề mây tre đan ở làng Phú Vinh vốn là nghề thủ công truyền thống. Từ thời các cụ đã làm nghề này, đến đời ông là đời thứ tư, thứ năm. Sau khi đi bộ đội về vào năm 1969, ông lập gia đình và bắt đầu chuyển sang làm mây tre đan cùng vợ là bà Nguyễn Thị Tiến. Cả 02 vợ chồng ông đều sinh ra và lớn lên trong làng nghề nên đều biết làm nghề từ khi còn rất nhỏ và đến nay đều đã hơn 70 tuổi vẫn gắn bó với nghề." Ông còn chia sẻ: "Cũng nhờ có nghề mây tre đan mà cuộc sống gia đình tôi không thiếu thốn, đủ kinh tế để nuôi 5 người con ăn học, lo nghề nghiệp cho các con. Đặc biệt, khi con cháu đã có cuộc sống ổn định thì vợ chồng tôi không còn nỗi lo kinh tế, chỉ trăn trở làm sao tạo ra sản phẩm để nâng tầm nghề truyền thống của cha ông để lại. Sau thời gian dài suy nghĩ, vợ chồng tôi quyết chọn chiếc lồng bàn - sản phẩm quá đỗi quen thuộc và gắn bó với cuộc sống hàng ngày của người dân Bắc Bộ. Vào một buổi tối năm 2003, tôi bảo bà Tiến về ý định đi học kinh nghiệm đan lồng bàn. Tuy nhiên, bà bảo không phải học ở đâu, cứ nói ý tưởng là bà ấy sẽ thực hiện được". Từ đó, ông Khá và vợ bắt đầu hành trình làm ra những chiếc lồng bàn thủ công độc đáo vừa "thủng thẳng" giữ nghề vừa tìm tòi để tạo ra sản phẩm để đời.

Vợ chồng ông Trần Văn Khá và bà Nguyễn Thị Tiến đang đan chiếc lồng bàn “màn tuyn” độc đáo.

Ông nói: “Để tạo ra một chiếc lồng bàn bằng mây đẹp thì cần trải qua nhiều quy trình khác nhau. Đầu tiên là khâu chọn mây đẹp phải óng giai, thân thon đều mà cũng không được quá già. Khi đã chọn được những thân mây ưng mắt thì bắt đầu ngồi lóc mây, lóc những cái mấu cho nhẵn, sau đó người thợ bắt đầu chẻ. Khi chẻ mây xong thì đem đi sấy cho khô, kiểm tra thấy trắng rồi phơi.

Thời gian đầu thử nghiệm cứ chốc chốc bà Tiến lại bảo sợi nan mây chưa được rồi yêu cầu tôi chuốt lại sợi cho nhỏ hơn, mỏng và mịn hơn". Trong khi, những chiếc lồng bàn truyền thống được đan từ những chiếc nan to, trông rất chắc chắn và tương đối đẹp. Tuy nhiên, ông Khá và bà Tiến với tình yêu nghề đã tạo ra được chiếc lồng bàn tinh xảo mà sợi nan mây nhỏ như sợi chỉ đan kết vào nhau. Những chiếc đầu tiên ông bà đan 300 sợi nan dọc (hay còn gọi là 300 công) về sau cải tiến cho sợi nhỏ như tơ, lên đến con số 1.200 công. Thời gian làm chiếc núm mất 3 ngày, làm mâm mất 7 ngày và thêm 7 ngày đan khung. Nếu tập trung, trong một tháng, hai vợ chồng ông Khá mới làm được hai chiếc lồng bàn. Có chiếc phải đến 20 ngày.

Mỗi chiếc lồng bàn độc đáo, tinh xảo này, 02 ông bà phải mất từ 15 đến 20 ngày để hoàn thiện.

Ông Khá tiết lộ từ năm 2003, giá 1 chiếc lồng bàn “màn tuyn” thời điểm đó khoảng 6 triệu đồng. Dần dần, nhiều người biết đến và truyền tai nhau, thậm chí có nhiều doanh nghiệp cũng tìm đến để đặt hàng. Nhiều khách đến đặt hàng còn phải chờ 5-6 tháng mới đến lượt. "Sản phẩm lồng bàn đầu tiên vào năm đó thu hút rất nhiều người, thậm chí nhiều khách hàng và người dân khi thấy đều tỏ ra thích thú". Vinh dự khi được giải cao nhất tại Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2020 như một bước đệm khích lệ tinh thần hai ông bà. Sản phẩm lồng bàn được đan bằng mây do ông Khá, bà Tiến làm chỉ nặng 290 gram đã giành giải Nhất cuộc thi này. Từ đó, nhiều du khách trong nước và quốc tế cùng nhiều doanh nghiệp đã tìm đến tận gia đình ông bà để đặt hàng. Giá trị mỗi chiếc lồng bàn do vợ chồng ông Khá bà Tiến làm ra hiện tại có giá thành lên tới 30 triệu đồng/chiếc. Những chiếc lồng bàn được tạo ra bởi đôi tay tài hoa của người con làng nghề mây tre đan Phú Vinh không chỉ mang giá trị cao về kinh tế mà còn thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, gìn giữ và phát triển giá trị mà cha ông để lại.

Bà Tiến vợ ông Khá chia sẻ: từ năm 2012 đến năm 2014, ông bà đã được mời ra nước ngoài giao lưu, biểu diễn tay nghề mây tre đan. “Tại một hội chợ ở tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), khi chúng tôi biểu diễn đan, có đông người xung quanh túm lại xem, thấy tự hào về nghề thủ công của Việt Nam lắm.

Bà Tiến trăn trở chia sẻ: “Ngày nay, lớp trẻ có nhiều sự lựa chọn về con đường lập nghiệp, các con tôi cũng không theo nghề bố mẹ và gia đình, nhưng nhiều học trò ở xã và cũng có từ nơi khác tìm đến học nghề. Có người đến, người đi, nhưng nhiều người không đủ kiên trì để theo đến lúc lành nghề, nên chúng tôi chỉ mong rằng có người tâm huyết, yêu nghề, kiên trì đến học, vợ chồng tôi sẵn sàng dạy miễn phí, để có thể truyền lại bí kíp làm nghề. Những chiếc lồng bàn độc đáo đó không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao, mà còn là tâm huyết cả một đời làm nghề thủ công mây tre đan của những người thợ cao niên như chúng tôi”

Tâm nguyện gìn giữ nghề thủ công truyền thống quê hương của ông bà ông Trần Văn Khá và bà Nguyễn Thị Tiến ở làng nghề Phú Vinh, Phú Nghĩa thật trân quý biết bao!

                                           Minh Thân