Lịch sử của “Ngày hội đọc sách” được ra đời từ hơn 80 năm trước ở Tây Ban Nha, vào ngày lễ Thánh Giooc - giơ 23/4, người ta yêu mến tặng nhau những cuốn sách kèm theo những đóa hoa hồng và bất cứ ai mua sách sẽ được tặng kèm theo một bông hồng đẹp. Từ đó hằng năm, truyền thống tốt đẹp này được người Tây Ban Nha phát triển thành “Ngày hội đọc sách” trên các đường phố. Sau đó hoạt động văn hóa có ý nghĩa này lan rộng ra nhiều nước ở Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Á, Châu Phi dưới nhiều hình thức như: Tuần lễ đọc sách, Ngày Sách, Tuần lễ thư viện. Từ năm 1995, tổ chức UNESCO đã chính thức chọn ngày 23 tháng 4 hằng năm là Ngày Sách và Bản quyền thế giới (có một sự trùng lặp đáng nhớ, bởi đó cũng là ngày mất của hai đại văn hào nổi tiếng tiếng giới: Shakespeare và Cervantes).

Trên bình diện quốc tế, những Lễ hội sách/Ngày hội đọc sách đã và đang mang lại những giá trị đích thực và hiệu quả hết sức to lớn. Hằng năm, hoạt động này đã thu hút sự chú ý, quan tâm của hàng triệu người đọc, nhà văn, nhà nghiên cứu, nhà quản lý ở mỗi nước; bất kể già, trẻ, gái, trai; bất kể mọi thành phần giàu, nghèo trong xã hội. Đặc biệt là trong bối cảnh bùng nổ thông tin hiện nay, việc tổ chức các Ngày sách và Văn hóa đọc càng góp phần khẳng định: Sách và văn hóa đọc mãi mãi trường tồn.

Hơn 10 năm nay, ở Việt Nam, hưởng ứng Ngày sách và bản quyền thế giới (23/4), Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL đã phối hợp với Hội Thư viện Việt Nam, Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức, phát động Ngày Sách và Văn hóa đọc có quy mô quốc tế này. Từ đó đến nay, Ngày hội sách và văn hóa đọc ở nước ta đã dần trở thành nền nếp, đi vào chiều sâu, có sức lan tỏa rộng rãi từ Trung ương tới các địa phương trong cả nước.

Ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính Phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hàng năm là Ngày Sách Việt Nam nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, nâng cao nhận thức của nhân dân về ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của việc đọc sách đối với việc phát triển kiến thức, kỹ năng và phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người. Ngày 04/11/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1862-QĐ-TTg về việc tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam vào ngày 21 tháng 4 hàng năm, nhằm tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò và tầm quan trọng của sách đối với việc nâng cao kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người; khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng; tạo môi trường đọc thuận lợi; hình thành thói quen đọc sách trong gia đình, trường học, cơ quan, tổ chức, góp phần xây dựng xã hội học tập.

Việc lấy ngày 21/4 là Ngày Sách Việt Nam có ý nghĩa rất quan trọng. Đây là thời điểm ra mắt cuốn sách đầu tiên của Việt Nam là cuốn “Đường Kách mệnh” của Chủ tịch Hồ Chí Minh - tác phẩm đầu tiên bằng tiếng Việt được in bởi những người thợ in Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh - người được UNESCO tôn vinh là Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới, vì thế các tác phẩm của Người không chỉ có giá trị đối với người dân Việt Nam mà còn được bạn bè quốc tế đón nhận. Việc chọn ngày Sách Việt Nam gắn với một tác phẩm nổi tiếng của Người sẽ có ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Bên cạnh đó, tháng 4 còn là thời điểm diễn ra Ngày sách và Bản quyền Thế giới (23/4), nhằm tôn vinh văn hóa đọc, khuyến khích mọi người dân thế giới khám phá niềm yêu thích đọc sách. Việc tổ chức Ngày Sách Việt Nam thể hiện sự hội nhập của văn hóa đọc Việt Nam với văn hóa nhân loại, sẽ hấp dẫn và lôi cuốn độc giả.

Từ khi Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận ngày 21/4 là Ngày sách Việt Nam, các cơ quan, đơn vị, trường học đã liên tục tổ chức Ngày hội sách và Văn hóa đọc nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong toàn quân lên một bước mới, khẳng định ý nghĩa của việc đọc sách với việc nâng cao kiến thức, rèn luyện nhân cách. Đặc biệt tuyên truyền, khêu dậy niềm đam mê đọc sách. Đây cũng là cơ hội để bạn đọc tiếp cận với sách và khám phá thêm những điều kỳ diệu còn chứa đựng trong kho tàng tri thức văn hóa của nhân loại. Đồng thời, các hoạt động này còn có ý nghĩa thiết thực góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Các em học sinh trường Tiểu học Thụy Hương quyên góp sách ủng hộ thư viện nhà trường.

Nhận thức về vị trí, vai trò của sách và hoạt động của Ngày sách Việt Nam là một hoạt động văn hoá quan trọng, có ý nghĩa sâu sắc, trong những năm qua, Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao huyện Chương Mỹ đã thực hiện tốt các nhiệm vụ hướng dẫn nghiệp vụ thư viện đến toàn hệ thống thư viện công cộng trên địa bàn; làm tốt công tác luân chuyển sách và các hoạt động giao lưu, tọa đàm, giới thiệu sách, trao đổi kinh nghiệm và cách làm hay, góp phần thúc đẩy phát triển iển văn hóa đọc trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, cũng đề xuất các giải pháp để động viên đội ngũ cán bộ thư viện và công tác tôn vinh văn hóa đọc nhằm khích lệ kịp thời các hoạt động về phát triển văn hóa đọc.

Trường THCS Phụng Châu trưng bày mô hình sách tại ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam.

Nổi bật tại trường Trung học cơ sở Phụng Châu, đồng chí Đào Thị Thành, Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Chào mừng ngày Sách và Văn hóa đọc lần thứ IV, năm 2025, trường THCS cơ sở Phụng Châu đã tổ chưc nhiều hoạt động sôi nổi, hấp dẫn. Nhà trường đã xây dựng kế hoạch chào mừng, phân công nhiệm vụ cụ thể tới các thành viên và tổ chức thực hiện có hiệu quả các hoạt động chào mừng. Từ đầu tháng 04/2025, Thư viện nhà trường đã có chương trình Tuyên truyền về sự ra đời của Ngày sách 21/4; Giới thiệu sách tháng 4; Trưng bày, triển lãm sách tại thư viện, sân trường; Quyên góp, ủng hộ sách cho Thư viện. Đặc biệt là Thư viện nhà  trường đã tham gia Ngày hội Hưởng ứng ngày sách và văn hóa đọc lần thứ 4 của huyện Chương Mỹ với chủ đề: “Kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước” phong phú về đầu sách, nghệ thuật trong xếp sách, mang đến cho bạn đọc tình yêu sách và những giá trị to lớn của sách.

Các em học sinh trường Tiểu học Đông Sơn trong giờ đọc sách.

Cùng hưởng ứng chương trình ngày sách và văn hóa đọc năm 2025, tại trường Tiểu học Đông Sơn, cô Nguyễn Thị Phương – Cán bộ thư viện trường Tiểu học Đông Sơn chia sẻ: Năm học 2024 – 2025, trường Tiểu học Đông Sơn có 991 em học sinh, hiện nay thư viện nhà trường đang có trên 3.000 đầu sách báo các loại, đáp ứng nhu cầu đọc sách của thầy và trò nhà trường. Trong thời gian vừa qua, thư viện nhà trường kết hợp với ban đội tổ chức giới thiệu và trưng bày triển lãm sách; phát động học sinh toàn trường ủng hộ làm phong phú nguồn tài liệu của thư viện trường. Đặc biệt, dịp này, nhà trường đã phát động phong trào học sinh toàn trường viết cảm nhận về một cuốn sách em đã đọc.

Với các thông điệp của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ tư năm 2025 gồm “Văn hóa đọc - Kết nối cộng đồng”, “Cùng sách bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, “Đọc sách - làm giàu tri thức, nuôi dưỡng khát vọng, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo” và các chuỗi sự kiện hưởng ứng được các cơ quan, đơn vị, trường học và mỗi cá nhân thực hiện, tin tưởng rằng sẽ góp phần lan tỏa sâu rộng giá trị của sách, của văn hóa đọc trong cộng đồng; kết nối bạn đọc trong nước và nước ngoài; góp phần xây dựng đời sống văn hóa tinh thần, phát huy những giá trị đạo đức, truyền thống hiếu học của dân tộc./.

Thu Hiền