Mang thai sớm sẽ dẫn đến những hệ lụy không thể xem nhẹ.
Làm mẹ là thiên chức thiêng liêng, nhưng chỉ phù hợp khi người phụ nữ đã đủ trưởng thành về thể chất, tinh thần và kinh tế. Khi một em gái chưa thành niên mang thai, điều đó đồng nghĩa với việc em phải đối diện với vô vàn rủi ro:
Sức khỏe bị đe dọa nghiêm trọng. Ở tuổi này, cơ thể chưa phát triển hoàn thiện để đảm nhận thiên chức làm mẹ. Các em dễ đối mặt với thiếu máu, suy dinh dưỡng, sảy thai, sinh non, tai biến sản khoa, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Trẻ sinh ra thường nhẹ cân, chậm phát triển, tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều so với con của các bà mẹ trưởng thành.
Tâm lý khủng hoảng, dễ rơi vào bế tắc. Một cô bé 15 – 16 tuổi chưa đủ trải nghiệm và bản lĩnh để làm mẹ. Sự đột ngột phải gánh trách nhiệm lớn lao khiến các em lo lắng, mặc cảm, thậm chí dẫn đến trầm cảm, muốn bỏ trốn hoặc làm những hành động tiêu cực đối với bản thân và đứa trẻ.
Con đường học tập, sự nghiệp bị gián đoạn. Phần lớn các em gái mang thai sớm phải bỏ học và không còn cơ hội quay lại con đường học hành. Từ đó, cơ hội nghề nghiệp hạn chế, tương lai bị thu hẹp, dễ rơi vào vòng luẩn quẩn nghèo đói và phụ thuộc.
Gánh nặng cho gia đình và xã hội. Khi một đứa trẻ làm mẹ, gia đình phải đối diện với áp lực kinh tế, tâm lý và cả định kiến xã hội. Đứa trẻ được sinh ra từ những hoàn cảnh này cũng thiếu sự chăm sóc đầy đủ, nguy cơ thiệt thòi ngay từ khi mới chào đời.
Như vậy, mang thai ở tuổi chưa thành niên không chỉ lấy đi sức khỏe và tuổi trẻ của một cá nhân, mà còn kéo theo những hệ lụy dài lâu cho gia đình và cộng đồng.
Mặc dù những hệ lụy của việc mang thai ở tuổi vị thành niên là rất lớn, nhưng hàng năm vẫn có hàng trăm em gái mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên. Mang thai ở tuổi vị thành niên xuất phát từ nhiều nguyên nhân đan xen:
Thiếu kiến thức về giới tính và sức khỏe sinh sản. Nhiều bạn trẻ không được tiếp cận đầy đủ kiến thức khoa học, dẫn đến tò mò, hiểu sai và hành động thiếu trách nhiệm.
Khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. Một số phụ huynh còn né tránh việc trò chuyện về tình dục an toàn, khiến con trẻ tìm hiểu từ bạn bè hoặc internet – nơi có vô vàn thông tin sai lệch.
Ảnh hưởng của môi trường sống. Phim ảnh, mạng xã hội tràn ngập hình ảnh nhạy cảm, tình dục được thương mại hóa, dễ khiến thanh thiếu niên tò mò, bắt chước.
Thiếu kỹ năng sống và bản lĩnh. Không ít em thiếu khả năng từ chối, không biết cách tự bảo vệ trước những lời dụ dỗ, hay rơi vào tình huống bị lợi dụng, xâm hại.
Nhìn sâu xa hơn, nguyên nhân không chỉ nằm ở giới trẻ mà còn ở cách xã hội và gia đình chúng ta đang giáo dục, bảo vệ, đồng hành với các em.
Vậy phải làm gì để ngăn chặn mang thai ở tuổi chưa thành niên?
Để giải quyết tận gốc, cần sự chung tay của cả gia đình, nhà trường và cộng đồng.
Với bạn trẻ:
Hãy hiểu rằng tình yêu tuổi học trò chỉ đẹp khi trong sáng, chưa phải là gánh nặng của trách nhiệm làm cha mẹ. Là khi cùng giúp đỡ nhau trong học tập, là những sẻ chia về cuộc sống hàng ngày quanh bài vở.
Chủ động trang bị kiến thức khoa học về giới tính, sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn. Không né tránh những thông tin bổ ích về giới, tim hiểu sâu và kỹ lưỡng về chính cơ thể mình, những đổi thay trong suy nghĩ cũng như ngoại hình của mình để biết rằng điều gì nên làm.
Học cách nói "không" với cám dỗ, rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng bảo vệ bản thân. Không để bản thân rơi vào những tình huống khó xử, gặp nguy hiểm, tránh xa những mối nguy hiểm tiềm ẩn, sẵn sàng chia sẻ với người lớn những vấn đề gặp phải để tìm sự giúp đỡ.
Tập trung học tập, nuôi dưỡng ước mơ và chuẩn bị nền tảng vững chắc cho tương lai.
Với cha mẹ:
Đừng né tránh chuyện giới tính, hãy coi đó là trách nhiệm giáo dục quan trọng như dạy con học chữ.
Lắng nghe con nhiều hơn, đồng hành và định hướng, để con dám chia sẻ khi gặp khó khăn.
Quan tâm đến môi trường bạn bè, hoạt động giải trí của con.
Dạy con kỹ năng ứng phó với tình huống xấu, cách bảo vệ bản thân trước nguy cơ xâm hại.
Với nhà trường và xã hội:
Đưa giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản vào chương trình học một cách phù hợp, thực tế, dễ hiểu.
Tổ chức các diễn đàn, chuyên đề, câu lạc bộ kỹ năng để học sinh được trao đổi, thảo luận cởi mở.
Tăng cường hoạt động văn hóa, thể thao, tình nguyện để học sinh có sân chơi lành mạnh, tránh sa vào môi trường xấu.
Các tổ chức đoàn thể cần đẩy mạnh truyền thông qua đa dạng kênh: phát thanh, truyền hình, báo chí, mạng xã hội.
Thông điệp gửi tới thế hệ trẻ
Mỗi bạn trẻ hãy nhớ: tuổi thanh xuân chỉ có một lần trong đời. Đừng để nó bị khép lại bởi một quyết định sai lầm. Không có gì quý giá hơn việc được học tập, rèn luyện và xây dựng tương lai bằng chính tri thức, nghị lực của mình.
Hãy sống có trách nhiệm với bản thân và những người thân yêu. Hãy yêu thương và bảo vệ chính mình trước khi nghĩ đến việc chăm sóc cho một sinh linh bé nhỏ khác.
Hưởng ứng Ngày Tránh thai Thế giới 26/9, mỗi gia đình, nhà trường và xã hội cần cùng nhau chung tay để gửi gắm đến thế hệ trẻ một thông điệp mạnh mẽ:
"Không mang thai ở tuổi chưa thành niên – vì tương lai, vì hạnh phúc của chính bạn".
Chỉ khi các em được bảo vệ và định hướng đúng đắn, chúng ta mới xây dựng được một thế hệ trẻ khỏe mạnh, tri thức, đầy hoài bão, góp phần dựng xây một đất nước phát triển bền vững.
Lan Oanh, Huệ Chi